Het definitieve programma, met titels van de lezingen en wijze van aanmelding (via de KNOB), volgt in oktober,

De aanleiding voor deze studiedag is het 100-jarige bestaan van de Aloysiuskerk in Utrecht, die in 1922-‘24 is gebouwd naar ontwerp van de Bossche architect Hendrik Willem Valk (1886-1973). Het is een bijzonder gebouw geworden, ontworpen op het grondvlak van een regelmatige zeshoek en bekroond met een hoog oprijzende koepel.

Aloysiuskerk

Valk was een van die architecten van het Interbellum die de verworvenheden van de moderne bouwindustrie niet schuwden maar die in hun ontworpen, zeker voor kerken en andere openbare gebouwen, aansluiting zochten bij de oertypes in de bouwkunst. Ook zij wilden immers de eigentijdse architectuur moderniseren en de historiserende vormgeving van de 19de eeuw achter zich laten, maar anders dan hun collega’s van de Nieuwe Zakelijkheid, meenden zij dat kerken en andere openbare gebouwen geborgenheid en vertrouwdheid moest bieden.

Daartoe zocht ook Valk naar de archetypes in de bouwkunst die hij vervolgens in gestileerde, haast abstracte vorm in zijn monumentale kerkgebouwen toepaste. Ook het materiaalgebruik getuigt van deze opvatting: de funderingen zijn van gewapend beton, de hoge koepel is in feite een ijzeren skeletconstructie terwijl de muren en de gewelven zijn uitgevoerd in schoon metselwerk van de hoogste kwaliteit. De bijzondere zeshoekige centraalbouwvorm was een bijzonder ruimtelijk experiment van de architect ten behoeve van een nieuwe, meer democratische opvatting van de liturgie, geïnspireerd door het ideaal van de ‘christo-centrische kerk’.

Direct na de voltooiing van het gebouw kreeg de kunstenaar Willem Wiegmans (1892-1942) de opdracht voor de muurschilderingen (onder meer voor de achterwand van het koor en een kruiswegstaties langs de wanden van de kerk) en voor de glas-in-lood vensters met het levensverhaal van Aloysius. Diens figuratieve, maar geabstraheerde voorstellingen sluiten aan bij de architectonische vormgeving en samen vormen zij één samenhangend ‘Gesamtkunstwerk’.

Sprekers

De studiedag zal in de Aloysiuskerk plaatsvinden. Op deze bijeenkomst zullen ook andere kerken uit de 20ste eeuw aan de orde komen, o.a. ook enkele voorbeelden van de Antillen. Daarnaast zullen enkele sprekers de huidige problemen met eigentijdse omgang met dergelijke monumentale kerken bespreken, in Nederland en in Europees perspectief. In de middagpauze is er een korte wandelexcursie gepland door de buurt, die in deze zelfde jaren is verrezen, met o.a. een bezoek aan de Wilhelminakerk (1931).

De sprekers zijn Dylan Giesbergen (UU), Herman Wesselink (RCE), Sander Karst (UvA), Jan van Oudheusden (Janskerk, Waalwijk), Liam Borger (UvA, RCE) en Tino Mager (RUG)