Column van voorzitter Annette de Vries

Praten over kunst

Het was een bewuste keuze van de VNK om haar 80-jarig lustrum in het teken van het succes van de kunstgeschiedenis te plaatsen. Het geheel vernieuwde Museum De Lakenhal vormde een prachtige en toepasselijke ambiance voor die dag. Kunst is booming. In Leiden en in al die andere prachtige museumsteden – groot en klein – in Nederland. Het aantal museumbezoekers blijft maar groeien; dat geldt ook voor de museumkaarthouders die bovendien een steeds gevarieerder profiel laten zien. Het aanbod aan tentoonstellingen is overweldigend. Het buitelt haast over elkaar heen. Ik weet niet hoe het jullie vergaat, maar zelfs de meest ge - passioneerde kunsthistoricus kan onmogelijk alle blockbus - ters en andere ‘niet te missen’ tentoonstellingen bezoeken. En er is niet alleen veel te zien, maar de Collectie Nederland wordt ook steeds rijker. De Vereniging Rembrandt mag zich verheugen in een groeiende groep leden die aankopen in al - le soorten en maten steunt. We schrijven en ‘instagrammen’ ons een lieve lust over kunst. Tentoonstellingsrecensies, spectaculaire aankopen of omstreden veilingen (de Rubens uit koninklijk bezit), online restauraties (Nachtwacht) en spraakmakende performances (Maurizio Cattelans ‘Banaan met ducktape’): de media zijn er vol van. Steeds vaker gaat dat via social media. Natuurlijk zijn we tegenwoordig erg van de hypes, maar ook gestaag vindt kunst hier een serieus en eigentijds podium. Jonge kunsthistorici als ‘De Kunstmeisjes’ brengen in hun blogs en posts kunst op een actuele en aantrekkelijke manier onder de aan - dacht. Kunst is allang niet meer iets van het museum als gebouw en bewaarplaats. Kunst treedt letterlijk naar buiten en maakt deel uit van het publieke domein en omgekeerd. Eigenlijk is dat een hele positieve ontwikkeling, want kunst is het waard om onderwerp van gesprek te zijn. Dat is wat anders dan alleen maar hip en trendy doen; daar prikt iedereen immers zo doorheen. Het gaat juist om het zoeken naar relevantie en verbinding, om op die manier kunst ‘levend’ te houden. En daar helpt het aangaan van het gesprek enorm bij. Of het nu is met collega-musea, andere culturele organisaties of – in het kader van inclusiviteit – met vertegenwoordigers van andere doelgroepen. Het gesprek aangaan houdt in: luisteren, je laten inspireren en samen verder komen. Dat kan op hele kleine schaal. Wij hebben als VNK-bestuur veel gehad aan de prettige gesprekken die wij met de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis (OSK), de Vereniging Rembrandt, het RKD-Nederlands instituut voor kunstgeschiedenis en het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap (KNHG) – de collega-beroepsvereniging van historici – hebben gehad. We denken zelfs met de drie eerstgenoemde instellingen na over de organisatie van een publieksweek(end) voor de kunstgeschiedenis in 2022. Maar het was ook heel inspirerend om bij de organisatie van het recente lustrum van de VNK enkele jonge kunsthistorici te betrekken. Waarom zou je dat alleen met bestuursleden organiseren? Je krijgt er veel inspiratie en een mooier programma voor terug. We hebben het allemaal kunnen meemaken: deze ‘gelegenheidsbende’ heeft een fantastisch lustrum neergezet! Het Bulletin staat er vol van. Een goed gesprek loont altijd. Lees het fascinerende Man with a Blue Scarf van de Engelse kunstcriticus Martin Gayford (oorspronkelijk verschenen 2010). Hij doet hierin verslag van zijn observaties en gesprekken tijdens de zeven maanden dat hij poseerde voor Lucien Freud (1922-2011). Het is een ode aan de rijkdom die een gesprek over kunst kan opleveren. Met het nieuwe jaar in aantocht is dit voor ons allen een mooi voornemen: het stimuleren van het gesprek over kunst. Probeer het eens in je familie- en vriendenkring. Misschien moeten we als kunsthistorici ook vaker het podium pakken en publiekelijk in gesprek gaan. Kansen hiervoor creëren. In de Top200 van de invloedrijkste Nederlanders, die de Volkskrant jaarlijks publiceert, figureren in 2019 vijf kunsthistorici (Dibbits, Gordenker, Broers, Pijbes en Wolfs); in 2018 waren dat er drie, dus we zitten op de goede weg. Maar laten we ook het gesprek met elkaar actief opzoeken. Graag over onze sectiegrenzen – universiteiten, musea, erfgoed, kunsthandel, educatie en zelfstandigen – heen. Vraag eens aan een collega die werkzaam is in het educatieve veld wat hem/haar drijft? Of informeer bij een academicus welke kunsthistorische uitdagingen er liggen op de universiteiten en hoe dat in het dagelijkse werk vorm krijgt. En hoe kijkt die academicus eigenlijk aan tegen het succes van de musea? De VNK doet alvast een voorzet door het organiseren van een VNKNieuwjaarsborrel op 24 januari a.s. in Utrecht. Hou voor de details onze website in de gaten. Met natuurlijk een kleine Art Talk als opwarmer, maar verder vooral veel in gesprek gaan. Het zal de kunst alleen maar goed doen!