Karel van Manderprijs
De Karel van Manderprijs wordt sinds 1958 toegekend voor een waardevolle wetenschappelijke kunsthistorische publicatie van een Nederlandse of in Nederland werkzame kunst- of architectuurhistoricus. Een publicatie die op een overtuigende wijze nieuw licht werpt op een deel van de kunstgeschiedenis. De jury kwam dit jaar van een longlist van 82 publicaties tot een shortlist van vijf nominaties en koos daaruit de publicatie van Richard de Beer.

De jurering voor deze prijs vindt sinds enkele jaren plaats op basis van een vooraf opgestelde longlist van publicaties die de afgelopen vijf jaar zijn verschenen. Dit jaar vormt het tijdvak Beeldende Kunst en Kunstnijverheid van 1550 - 1700 de basis voor jurering en prijsuitreiking. De longlist is dit jaar met veel zorg samengesteld door Frédérique Beerse waarvoor de VNK haar zeer dankbaar is.

Juryrapport

'In zijn proefschrift onthult Richard de Beer de schitterende wereld van kerkelijke gewaden gemaakt voor de katholieke eredienst in Nederland tussen 1580 en 1650. Na de reformatie werden deze rijk gedecoreerde kledingstukken oftewel paramenten, veelal gemaakt door vrouwelijke ambachtslieden, ‘dragers van identiteit’ voor een gemeenschap die haar geloof in het geheim moest uitdragen. De Beer schrijft met zijn studie een nieuw hoofdstuk over de materiële cultuur van de katholieke kerk en vult daarmee een aanzienlijke kennislacune op het gebied van zowel de kunst- als kerkgeschiedenis in Nederland.

De jury acht onderzoek naar religieus erfgoed bijzonder waardevol omdat het inzicht verschaft in het wereldbeeld van het verleden. Gebruiksvoorwerpen, zoals kleding en vaatwerk, verdienen dan ook meer aandacht binnen de kunstgeschiedenis omdat zij bij uitstek een zeer grote rol speelden in de godsdienstbeleving, en doorgaans veel kostbaarder waren dan bijvoorbeeld schilderijen. Ook raken de objecten in dit geval aan belangrijke aspecten van identiteit en gender, omdat sprake is van vrouwelijke makers en het vermaken van profane vrouwenkleding tot door mannen gedragen liturgische gewaden. Het proefschrift vormde de basis voor de tentoonstelling Fashion for God (14 oktober 2023-21 januari 2024) in het Utrechtse Catharijneconvent, waarmee een onderbelicht onderwerp op zeer succesvolle wijze werd overgebracht naar een breed publiek.'

[...]

'De jury heeft buitengewone waardering voor een auteur die onderzoek deed naar objecten waarvoor doorgaans weinig aandacht is. Hierdoor werd niet alleen een grote kennislacune gedicht, maar werd ook op bijzondere wijze aangetoond dat deze kunstobjecten een verrassend antwoord geven op hedendaagse onderzoeksvragen zoals die naar de rol van de vrouw als maker.'

De winnaar van de Karel van Manderprijs 2024 is daarom Richard de Beer met zijn proefschrift 'Kerkgewaden in de verdrukking: Paramenten in de Republiek als dragers van identiteit, 1580-1650,' proefschrift Universiteit Utrecht, 2023.

Voorzitter: drs. Annemarie den Dekker (VNK, Rijksmuseum Muiderslot) - Lees het volledige juryrapport hier.

Jury

De jury van de Karel van Manderprijs 2024 bestaat uit:

• Dr. Nelleke de Vries
• Prof. Dr. Stijn Bussels
• Drs. Janneke van Asperen
• Dr. Alexander Dencher
• Dr. Edwin Buijsen
• Voorzitter: drs. Annemarie den Dekker (VNK)
• Secretaris: drs. Annemieke Hogervorst (VNK)