(dit artikel is geupdate in dec. 2020)

Wat valt op bij deze boeken? Allereerst dat het personage van de kunsthistoricus vaak de rol heeft van ‘speurneus’, die verdwenen schilderijen vindt, codes kraakt en misdaden oplost. Soms dient het personage van kunsthistoricus voor bespiegelingen over schoonheid en waarheid.
De opgevoerde kunsthistorici zijn zowel mannen als vrouwen en in diverse fases van hun carrière: van afgehaakte student tot emeritus hoogleraar. 
Het opvoeren van kunsthistorici als hoofdpersoon is ook een manier voor auteurs om hun eigen liefde voor en kennis van kunstgeschiedenis te verwerken in een roman. Meerdere auteurs uit onderstaande lijst studeerden namelijk zelf (een blauwe maandag) kunstgeschiedenis. 

Onderstaande lijst zal bij lange na niet uitputtend zijn. Heb je aanvullingen? We zijn benieuwd! Laat het ons weten via twitter (@kunsthistorici) of mail naar secretariaat@kunsthistorici.nl 

1. Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer, waarin schrijver Ilja zijn intrek neemt in Grand Hotel Europa. Hij heeft net zijn geliefde, de kunsthistorica Clio verlaten. De veelgelauwerlde schrijver Pfeijffer is zelf geen kunsthistoricus, maar classicus.
    
2. De boeken van Dan Brown, met hoogleraar kunstgeschiedenis Robert Langdon. Een typisch voorbeeld van de kunsthistoricus in de rol van detective die mysteries en symbolen ontrafelt. Dan Brown studeerde onder andree kunstgeschiedenis. 
    
3. In Au Pair van W.F. Hermans studeert de hoofdpersoon kunstgeschiedenis en Frans aan de Sorbonne in Parijs. Een veelgelezen boek door middelbare scholieren voor 'de lijst'. 
    
4. The Eiger sanction van Trevanian uit 1972 is een thriller met een kunstdocent als hoofdpersoon. Clint Eastwood regisseerde en speelde de heldenrol in de gelijknamige film
    
5. In Het portret van Iain Pears (zelf kunsthistoricus) staat een kunstcriticus centraal en in De Rafaël Affaire en De kunstgreep een kunsthistoricus.
    
6. IV is het thrillerdebuut van Arjen Lubach. Een van de hoofdpersonen studeert kunstgeschiedenis en helpt  mee met het ontrafelen van mysteries rond de moord op een emeritus hoogleraar.  
    
7. Een meesterlijk verlies van Martha Vollering (zelf kunsthistoricus) draait om de ontdekking van een Rembrandt. De hoofdpersoon is betrokken bij het Rembrandt Research Project.
    
8. Mona Lisa Smile is vooral bekend als film waarin Julia Roberts de rol van kunsthistoricus / docent speelt. Het scenario werd bewerkt tot roman.  
    
9. De hemel boven Parijs van Bregje Hofstede. Ook hier is de ateur zelf kunsthistoricus. Het verhaal speelt zich af in Parijs. Sofie is een Nederlandse uitwisselingstudente kunstgeschiedenis van eenentwintig in Parijs. Olivier is een van haar professoren. Ze lijkt op de verloren jeugdliefde Mathilde, om wie hij eigenlijk nog dagelijks treurt. 
    
10. De vrouw van de tijdreiziger van Audrey Niffenegger, een verhaal over Clare, een studente kunstgeschiedenis, en Henry, een avontuurlijke bibliothecaris. Henry verplaatst zich, zonder dat hij er iets aan kan doen, door de tijd. Samen met zijn grote liefde Clare probeert Henry uit alle macht een leven te leiden zoals ieder ander. Niffenegger volgde een kunstopleiding. 
     
11. Maar de grootste daarvan is de liefde van de Noorse schrijver Carl Frederik Engelstad. In dit boek zondert de kunsthistoricus Peter Havig zich na het mislukken van zijn 2e huwelijk van de buitenwereld af om een studie te maken van het werk van de Middeleeuwse schilder Jeroen Bosch. Een filosofische roman met kunst als sleutel tot zelfkennis. 
     
12. Lusthof van Rob Schouten. De hoofdpersoon, Han Termeer, in dit boek is een Kunsthistoricus die een proefschrift aan het schrijven is over de verdrijving uit het Paradijs.
     
13. Eventide  van de Zweedse Therese Bohman over een professor en haar PhD student kunstgeschiedenis, die een belangwekkende ontdekking van een vrouwelijke kunstenaar heeft gedaan. 
     
14. Over schoonheid – Zadie Smith. Over een vete tussen twee professoren kunstgeschiedenis.
     
15. In De goede zoon van Libris Literatuurprijswinnaar Rob van Essen heeft de hoofdpersoon kunstgeschiedenis gestudeerd, maar de opleiding niet afgemaakt, net als Van Essen zelf. Het boek speelt zich af in een wereld waar de invoering van het basisinkomen heeft gezorgd voor lethargie en stijgend museumbezoek.
     
16. In Groote Meesters (1904) van Eduard Thorn Prikker worden kunstcritici bespot. 
     
17. Rivieren keren nooit terug van Joke Hermsen, waarin kunsthistorica Ella Theisseling terug keert naar de zomers van haar jeugd. Een roman over herinneren en vergeten, met passages waarin overdenkingen over kunst(schatten) voorbij komen. Joke Hermsen schrijft ook essays of kunst en filosofie. 
    
    Met dank aan de tips die wij via twitter  en mail ontvingen. Veel leesplezier gewenst!
    UPDATE: Naar aanleiding van de eerste publicatie van deze lijst ontvingen we al enkele aanvullingen. Meer titels zijn nog steeds welkom. 
     

18. Sleuteloog van Hella S. Haasse. De hoofdpersoon, Herma Warner, is een kunsthistoricahistorica gespecialiseerd in Indische architectuur. Ook zij is een speurneus, hetzij van andere dan kunsthistorische raadsels.
     

19. De Ontdekking van de Hemel van Harry Mulisch. Hoewel kunsthistorici hierin geen hoofdrol spelen, zijn ze wel duidelijk aanwezig in De Ontdekking van de Hemel van Harry Mulisch. Helga, vriendin van hoofdrolspeler Onno Quist, is kunsthistorica werkzaam bij het RKD. Ook heeft Henk Schulte Nordholt als directeur van het KNIR een bescheiden gastrol. 
     

20. Niets is gelogen is het romandebuut van Sacha Bronwasser. De auteur is kunsthistoricus en was 20 jaar lang kunstcriticus bij de Volkskrant. De hoofdpersoon van haar boek lijkt op haar, maar is haar niet, vertelt ze in een interview. In Niets is gelogen opent de Nederlandse kunstjournalist Gala Versluis een tentoonstelling in Kortrijk en maakt kennis met de flamboyante arts en mecenas Pé Derkinderen. Een samengeraapt gezelschap gaat met hem op pad voor een ontspannen nazit, maar de avond verloopt heel anders dan gedacht. 

21. Furore van Christiaan Weijts verschijnt in nov. 2020. Een avontuurlijke jonge Hollandse journalist trekt in 1904 naar Parijs en begeeftx zich rond Montmartre in artistieke kringen. Hij raakt er bevriend met Pablo Picasso, die een jaar later op zijn uitnodiging naar Nederland komt en een tijdlang in de duinen rond Schoorl verblijft. Honderdvijftig jaar later (in 2054) reconstrueert een Nederlandse kunsthistoricus en virtual reality-onderzoeker het verloop van die vriendschap met het oog op een groots Picasso-evenement. 

22. De zee van John Banville. Kunsthistoricus Max Morden keert terug naar het dorp aan zee waar hij als kind een vakantie doorbracht. De oude man probeert het verlies van zijn vrouw te verwerken en tegelijk een trauma uit zijn jeugd onder ogen te zien.

23. De onaanraakbare van John Banville. De auteur verweeft in De onaanraakbare het historische gegeven van de Oxford-spion Anthony Blunt tot een literair geheel. Met de hoofdrol voor kunsthistoricus annex spion Victor Maskell, die zijn levensverhaal vertelt aan een studente die een boek over hem wil schrijven. Als kunsthistoricus heeft hij het allerhoogste bereikt, hij werd directeur van een prestigieus kunstinstituut, schreef een aantal boeken en is kind aan huis bij de Britse koninklijke familie, voor wie hij de kunstverzameling reorganiseert.

24. Thuishaven van Nora Roberts. Kunsthistorica Miranda Jones wordt voor haar huis beroofd; haar autobanden worden vernield en ze blijft doodsbang achter. Ze is geschokt, maar vastbesloten het incident zo snel mogelijk te vergeten. Het is dan ook een welkome afleiding als Miranda in Florence een bronzen beeldje uit de renaissance mag onderzoeken, beter bekend als De Donkere Dame.

25. Licht van Onno Wesseling. Rosa is de blinde bewoonster van een villa in kunstenaarsdorp Bergen. Ze overweegt een deel van de door haar jong overleden man bijeengebrachte schilderijencollectie van de Bergense School te schenken aan een museum in Alkmaar. Indra, conservator en zoon van een oude vriend, komt de verzameling inspecteren.