Karel van Manderprijs
De Karel van Manderprijs wordt sinds 1958 toegekend voor een waardevolle wetenschappelijke kunsthistorische publicatie van een Nederlandse of in Nederland werkzame kunst- of architectuurhistoricus. Een publicatie die op een overtuigende wijze nieuw licht werpt op een deel van de kunstgeschiedenis. De jury kwam dit jaar van een longlist van 47 publicaties tot een shortlist van zes nominaties en koos daaruit de publicatie van Anna Koopstra.

De jurering voor deze prijs vindt sinds enkele jaren plaats op basis van een vooraf opgestelde longlist van publicaties die de afgelopen vijf jaar zijn verschenen. Dit jaar vormt het tijdvak  Beeldende Kunst en Kunstnijverheid tot 1550 de basis voor jurering en prijsuitreiking. De longlist is dit jaar met veel zorg samengesteld door Pax Veerbeek, waarvoor de VNK haar zeer dankbaar is.

Juryrapport

'Het boek van Anna Koopstra over Jean Bellegambe voegt een uiterst zorgvuldige, gedegen en prachtig uitgegeven studie toe aan de monografieën over vroege Nederlandse schilders. De schilder Bellegambe hoort tot de laatste generatie van de zogenoemde ‘Vlaamse Primitieven’, bleef onderbelicht omdat geen enkel gesigneerd werk van hem resteert en omdat zijn actieradius beperkt bleef tot de regio van Dowaai (Douai), de Noord-Franse stad waar hij zijn leven lang werkte. Dat die onbekendheid onterecht is, laat Koopstra zien met dit boek dat is gebaseerd op haar proefschrift waarop ze in 2016 promoveerde aan The Courtauld Institute of Art in Londen.

Koopstra koos voor een selectieve aanpak waarbij de kunstwerken zelf centraal staan. Ze schetst in zes hoofdstukken een beeld van Bellegambe’s oeuvre op basis van door haarzelf verricht multidisciplinair onderzoek van vijf prestigieuze altaarstukken en één diptiekje. Deze door haar als belangrijkste opgevatte en met grote zekerheid toe te schrijven werken van Bellegambe neemt ze grondig onder de loep en gebruikt ze om in te gaan op de verschillende aspecten die de ondertitel van haar boek vormen: maakproces, betekenis en opdrachtsituatie.

Veelzijdig onderzoek

Meer traditioneel kunsthistorisch onderzoek – iconografisch, stilistisch, archivalisch en historiografisch – wordt gecombineerd met modern technisch onderzoek en een open oog voor tekeningen en grafiek als visuele bron voor de kunstenaar. Een biografisch hoofdstuk opent het boek en in een afzonderlijk hoofdstuk zijn conclusies samengebracht uit de zes deelstudies over ondertekening en schildertechniek, materiaal, dragers en lijsten, werkplaatspraktijk.

Koopstra presenteert zo haar onderzoeksresultaat op een nuchtere en objectieve wijze, zelfverzekerd en tegelijk wat bescheiden maar toch resoluut. Ze maakt zo de meesterhand zichtbaar van de wat geïsoleerd werkende Jean Bellegambe waarmee deze zijn verdiende plaats krijgt in de galerij van de laatste generatie Vroeg-Nederlandse schilders. En meer dan dat: het mooi uitgegeven en helder geschreven boek staat voor uitstekend en veelzijdig kunsthistorisch onderzoek dat vanuit grondige analyse van een kleine groep karakteristieke kunstwerken een nieuw beeld geeft van een belangrijk kunstenaar, zijn werk en werkwijze, én van de impact van dat karakteristieke oeuvre.'

Voorzitter: drs. Lidewij de Koekkoek (VNK, Frans Hals Museum) - Lees het volledige juryrapport hier.

Jury

De jury van de Karel van Manderprijs kent een jaarlijks wisselende samenstelling. In 2023 bestaat de jury uit:

• Em. prof. dr. Claudine Chavannes-Mazel, Emeritus hoogleraar Kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen aan de Universiteit van Amsterdam;
• Em. prof. dr. Jos Koldeweij, Emeritus hoogleraar Kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen aan de Radboud Universiteit;
• Dr. Suzanne Laemers, Conservator Vroege Nederlandse Schilderkunst bij het RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis te Den Haag;
• Dr. Daantje Meuwissen, Universitair docent Kunstgeschiedenis van de Vroegmoderne Tijd aan de Universiteit Utrecht;
• Drs. Willy Piron, Hoofd van het Centrum voor Kunsthistorische Documentatie, afdeling Kunstgeschiedenis, Radboud Universiteit.

De jury staat nu onder voorzitterschap van Lidewij de Koekkoek, voorzitter van de VNK en directeur Frans Hals Museum. Secretaris van de jury is Annemieke Hogervorst.