In Memoriam - Ernst van de Wetering (1938-2021)
Bedroefd heeft het bestuur van de VNK kennisgenomen van het overlijden van erelid Prof. Dr. Ernst van de Wetering op 11 augustus 2021. Hij was onmiskenbaar een van de grootste Rembrandtdeskundigen ter wereld. Menigeen kent hem als de man die kon bepalen of een Rembrandt echt was of niet. Maar zijn faam als kunsthistoricus verdient hij misschien nog wel meer om het inzicht dat hij heeft gegeven in het kunstenaarschap van Rembrandt. Hij heeft Rembrandt voor velen toegankelijk gemaakt.
Ernst van de Wetering (1938-2021) begon zijn loopbaan als tekenleraar en tekenaar, na een opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Pas enkele jaren later, in 1963 startte hij met een studie kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. In 1968 raakte hij betrokken bij het Rembrandt Research Project (RRP), eerst als assistent, daarna als lid en tenslotte, vanaf 1993, als voorzitter. Hij werd de belichaming van dit project, dat zich richtte op het identificeren van Rembrandts eigenhandige werk in een veelvoud aan Rembrandtieke werken. Het project liet overduidelijk zien dat connaisseurschap feilbaar is, zeker in het geval van een zoekende kunstenaar als Rembrandt. Met materiaaltechnisch onderzoek, kennis over de gedachtewereld van de kunstenaar en het maakproces en kritisch kijken, kijken en nog eens kijken probeerde Van de Wetering met het team van het Rembrandt Research Project orde aan te brengen in het vermeende oeuvre van Rembrandt. Het resultaat van het RRP-project was de zesdelige reeks A Corpus of Rembrandt Paintings, in boekvorm en als database. Een meer dan monumentale bron van kennis over het werk van Rembrandt.
Van 1987 tot 2010 was Ernst van de Wetering hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was een enthousiast docent en heeft een groot aantal publicaties op zijn naam staan. Een van zijn belangrijkste boeken is Rembrandt. The Painter at Work (2000), waarin hij Rembrandts werkwijze onderzocht, in 2016 gevolgd door Rembrandt. The Painter Thinking, waarin Rembrandts artistieke streven centraal stond. Hij werkte mee aan een groot aantal tentoonstellingen, bijvoorbeeld Rembrandt & Lievens in Leiden in Museum De Lakenhal (1991-1992) en De zoektocht van een genie (2006) in Museum Het Rembrandthuis.
Van de Wetering was geenszins een studeerkamergeleerde. In de vertaling van het wetenschappelijk onderzoek over Rembrandt naar het publiek heeft hij een grote rol gespeeld. Zo werkte hij in 2019 nog mee aan de populaire tentoonstelling Discover Rembrandt: His life and all his paintings in de RAI met reproducties van het complete oeuvre van Rembrandt op ware grootte. Hij gaf talloze lezingen in binnen- en buitenland en via optredens in de media wist hij zelfs een ‘Bekende Kunsthistoricus’ te worden. Ook daarmee heeft hij het vak kunstgeschiedenis een belangrijke dienst bewezen.
Vorig jaar is Ernst van de Wetering benoemd als erelid van de VNK. Hij kreeg de oorkonde in klein gezelschap uitgereikt in zijn geliefde Rembrandthuis. De uitspraak waarmee toenmalig voorzitter Anette de Vries de bijbehorende laudatio eindigde, willen we voor deze gelegenheid graag nog eens herhalen: “Wij zijn als VNK trots op deze kunsthistorische held!”.